به گزارش پایگاه خبری صدای نهاوند، سعید اسدبیگی در این مقاله آورده است: محله دوخواهران – پای قلعه – شیخ منصور وچغا قسمتی از محدوده بافت قدیمی نهاوند میباشد که به صورت همجوار درکنار هم واقع هستند ویک بافت شهری را تشکیل می دهند. محلات مورد مطالعه درمجاورت بخشی از قلعه قدیمی نهاوند واقع شده است خیابان دو خواهران وپای قلعه ستون فقرات اصلی محلات را تشکیل میدهد. قلعه تاریخی نهاوند – معبد لائودیسه – بازار و مساجد میدان ودوخواهران مهمترین نشانه ها در سطح بافت هستند.

تقریبا تمامی واحدهای مسکونی فرسوده وکم دوام هستند وبیشتر بناهای محله قدیمی ونمای کاهگلی و یا آجری دارند. ساختمانهای قدیمی بیشتر مطابق با الگوی سنتی معماری ساخته شده اند واکثرا به کوچه های داخل محله بازشو ندارند. کیفیت ساخت وساز بناهای نوساز نیز به دلیل توان مالی پایین ساکنین پایین است ومطابق با استانداردها ساخته نشده اند وبسیاری از نماهای ساختمانها ناتمام رها شده اند. 

مسکن والگوی سکونت

دوره اول: قلعه نهاوند با سابقه ساسانی قسمتی از محله کنونی شهر را در برمی گرفته است که محله پای قلعه از جمله این محله است ومعبد لائودیسه با سابقه سلوکیان یکی دیگر از دلایل رشد وتوسعه محله دوخواهران دراین بافت به شمار میرود. در دوره اول الگوی سکونت منطبق بر شرایط ونیازهای محیطی فرهنگ وسنتهای محلی رایج بوده ومتعلق به اواخر دوران ساسانی میباشد.

دوره دوم: بیشترین تغییرات در بافت مسکونی را در بافت مسکونی در این دوره مواجه هستیم. همنشینی دانه های جدید در کنار دانه های قدیمی بدون هیچ نظمی صورت گرفته است.

دوره سوم: با دگرگونی در ساختمان سازی وتفکیک قطعات زمین همراه بوده است.چرخش ساختمانها وجهت گیری شمالی – جنوبی از مهمترین تغییرات در الگوی مسکونی بوده است. درصد فضاهای باز کاهش یافته است و اعمال ضوابط ساخت۶۰% باعث از بین رفتن ارزشهای بافت مرکزی شده است اما آنچه که در این بافت بعنوان بزرگترین معضل به چشم می خورد کم درآمد بودن ساکنان است که تاثیر به سزایی درکاهش روند توسعه، ومقاوم سازی ساختمانها را با چالش مواجعه کرده است.

مسکونی

تقریبا تمامی واحدهای مسکونی فرسوده وکم دوام هستند. کیفیت ساخت وساز بناهای نوساز نیز به دلیل توان مالی پایین ساکنین پایین است ومطابق با استانداردها ساخته نشده اند وبسیاری از نماهای ساختمانها ناتمام رها شده اند. بیشتر سطح محله حدودا ۵۷%را کاربری مسکونی شامل میشود وبه همین دلیل نقش وعملکرد غالب محله سکونت میباشد وسرانه ان به ازای هر شهروند ۳۲/۳۱ مترمربع میباشد.

فضای سبز

این گروه از کاربریها که شامل پارکها فضای سبزسطح شهر وباغات عمومی وخصوصی است و امروزه جز ساختارلاینفک شهرها به شمار می آید وبا توجه به شرایط جوی نامناسب امروزه نقش حیاتی فضای سبز روز به روز بیشتر آشکار میشود. فضای سبز به عنوان یک فیلتر طبیعی از آلودگی ها ی محیطی مانند دود وغبار کاسته وتضمین کننده نسبی سلامتی ساکنان محله وآرامش بخش فضای زندگی آنهاست. که در این محلات کمتر به آن توجه شده است.

امنیتی – انتظامی

در این بافت استقرار نیروی انتظامی در محدوده میدان پای قلعه در ارتقای سطح امنیت بافت موثر است اگرچه ارتباط شدیدی با بافت مسکونی همجوارخود ندارد ولی در تقویت امنیت محدوده کمک میکند. اما در سطح محله به دلیل وجود فضای مخروبه، نقاط تاریک وجرم خیز فراوان مشاهده میشود که با تبدیل آنها به فضای مطلوب امنیت محله افزایش میابد.

عکس نقاط تاریک وجرم خیز (نگارنده)

ورزشی

وجود زمین وسالن ورزشی در سطح محلات  در توسعه اجتماعی بافت وسرزندگی وپویایی ساکنان نقش مهمی دارد که متاسفانه این نوع فعالیتها در نظام برنامه ریزی شهری در کشور ما کمتر مورد توجه قرار میگیرد و متاسفانه در سطح محله هیچ فضایی به این کاربری اختصاص نیافته است.

استحکام بناها

طبق معیارهای شورای عالی معماری وشهرسازی تعداد معدودی از ساختمانهای نوساز مطابق با آیین نامه ۲۸۰۰ ساخته شده اند وساختمانهای نوساز هم تنها به دلیل استفاده از مصالح جدیدتر در دسته کم دوام قرار گرفته اند وتمامی بناهای محله در ۴ دسته کم دوام- بی دوام- مخروبه وبایر هستند.

جدولswot

طرح پیشنهادی

محلات پای قلعه – دوخواهران – شیخ منصور – چغای نهاوند با مجاورت در کنار فضاها وابنیه های تاریخی شهر میتواند یکی از بهترین محلات مسکونی شهرباشد.

با شروع ساختن ساختمانهای نوساز به جذابیت محله افزوده میشود وسیمای شهری مطلوبی پدید می آید و همچنین با مکان یابی کاربریهای خدماتی نیازساکنان محله را برآورده میسازد و روابط اجتماعی افراد در پارکها وفضای سبز افزایش یافته و نیاز اوقات فراغت بزرگسالان نیز با وجود فضای تفریحی برآورده میشودوبا طراحی سلسله مراتب دسترسی مناسب رفت وامد ساکنین محله باسهولت هرچه بیشتر اتفاق می افتد ومهاجرت از محله رخ نمیدهد وافراد انگیزه بیشتری برای  برای ادامه سکونت به این محله پیدا میکنند. با ایجاد فضاهای مشاوره ایی و همچنین فعال نمودن کارگاههای خرد وزود بازده درصد آسیب پذیری وجرم خیزی کاهش یافته و نشاط وخود باوری درجوانها افزایش می یابد.

پیشنهادات در جهت بهبود وضعیت محله

• نوسازی بافت و طراحی بافت شطرنجی
• طراحی وتوزیع کاربریهای خدماتی مورد نیاز محله مانند آموزشی – فضای سبز- درمانی- ورزشی
• طراحی فضای تفریحی برای ساکنان محله
• ساماندهی جوی های دفع آبهای سطحی
• ابروهای خیابان اصلی در کنار پیاده روها سرپوشیده
• طراحی مبلمان محلی مناسب به منظور امکانات رفاهی برای افراد
• تامین سطوح دسترسی لازم (تعریض معابر)
• استفاده از فضای مخروبه وبایر در راستای تامین خدمات مورد نیاز

گردآورنده: مهندس سعیداسدبیگی، کارشناس ارشدمعماری، مدرس دانشگاه و کاندیدای پنجمین دوره انتخابات شورای شهر نهاوند