به گزارش صدای نهاوند، به نقل از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، نسرین بیگ محمدی، سرپرست برنامه گمانه‌زنی به ‌منظور تعیین عرصه و حریم تپه یزدان در شهر نهاوند استان همدان، گفت: دشت میانکوهی نهاوند-فیروزان در کرانه‌ی جنوب‌غربی رشته کوه الوند و نواحی شرقی دیواره‌ گرین، یکی از مهم‌ترین دشت‌ها‌ی استان همدان و زاگرس‌ مرکزی از منظر اکوسیستم و ژئومورفولوژی (حاصل‌خیزی، منابع آب غنی: رودخانه‌ها و سراب‌ها، مراتع طبیعی: پوشش گیاهی و جانوری و..) و مطالعات باستان‌شناختی به‌شمار می‌آید.
وی افزود: این دشت، پست‌ترین نقطه‌ی استان همدان با ارتفاع ۱۴۷۰ متری از سطح آب‌های آزاد شرایط زیست ‌محیطی انسانی و جانوری را از دیرباز دارا بوده است، به‌ طوریکه برخی از مهمترین محوطه‌های شناخته شده‌ جوامع اولیه‌ انسانی استان همدان در این ناحیه رقم خورده‌ است و وجود تپه گیان در این دشت به‌ همراه محوطه‌ های مهم دیگری از ادوار نوسنگی جدید تا اسلامی متأخر، گواه این ادعا است.
بیگ محمدی گفت : تپه یزدان با دارا بودن آثاری از ادوار مس‌وسنگ، مفرغ، آهن، دوران تاریخی تا ادوار مختلف اسلامی، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های جوامع نخستین این دشت به‌شمار می‌آید که از منظر مطالعات باستان‌شناختی ناشناخته است.
این باستان شناس اظهار داشت: این محوطه با آثار غنی گسترده‌ از سفال‌های شاخص ادوار مختلف عصر مفرغ (به‌ویژه قبرستان عصر مفرغ) و همچنین عصر آهن، توالی تاریخی و فرهنگی تپه گیان و گودین را در خود نهفته دارد.
وی با اشاره به این نکته که تپه یزدان دارای تراسی در ضلع غربی آن است که با شیب کمتری نسبت به رأس تپه به‌عنوان خرمنگاه اهالی روستا مورد استفاده قرار می گیرد، گفت: در این قسمت قبرهایی متعلق به عصر مفرغ وجود دارد که ۳ مورد از آن‌ها مورد کاوش غیرمجاز قرار گرفته است.

محوطه‌ مهم استقراری عصر مفرغ در حوزه‌ رودخانه گاماسیاب
سرپرست گروه باستان شناسی تپه یزدان،با اشاره به وضعیت زیست‌محیطی اثر، وجود چشمه‌ ای در جنوب و رودخانه‌ گاماسیاب در شرق و شمال تپه، آن را یکی از محوطه‌ های مهم استقراری عصر مفرغ حوضه‌ رودخانه گاماسیاب دانست.
این باستان شناس در ادامه از شناسایی گونه‌های متنوع سفالی از ادوار مس‌ و‌سنگ، مفرغ، آهن، تاریخی و اسلامی در بررسی سطح و دامنه‌های تپه یزدان خبر داد.
به گفته بیگ محمدی، سفال‌هایی با پوشش گلی قرمز مس‌وسنگ؛ سفال‌های خاکستری نوع یانیقی؛ سفال‌های نخودی با تمپر شن و ماسه با پخت مناسب و سفال‌های چرخ‌ساز نخودی منقوش شامل نوارهای پهن و باریک افقی، نوارهای پهن به ‌همراه خطوط مواج، نوارهای پهن باندی ‌شکل به همراه خطوط مواج از جمله این سفال هستند.
وی افزود: نوارهای پهن بر روی لبه با رنگ سیاه بر روی زمینه نخودی و آجری با نقش حیوانی (پرنده‌ها و عقاب) مفرغ میانی و جدید؛ سفال‌های قرمز براق، سفال‌های خاکستری صیقلی و براق از گونه‌های مختلف سفال‌های عصر آهن؛ به‌همراه سفال ‌های ادوار تاریخی و اسلامی و… از دیگر نمونه سفال‌های شاخص شناخته شده در تپه یزدان هستند.
این باستان شناس با توجه به چنین آثار غنی در تپه یزدان و قرارگیری آن در حواشی روستا و ساخت ‌و سازهای مختلف و محاصره‌ شدن در میان زمین‌های کشاورزی و تخریب به ‌دلیل‌ تعرض زمین‌های کشاورزی به عرصه و حریم و همچنین کاوش‌های غیرمجاز صورت‌گرفته در جا‌‌ی‌ جای تپه و قبرستان آن تعیین عرصه و حریم این تپه به عنوان یک اثر ارزشمند را امری ضروری دانست که به اجرا در آمد.

*تعیین عرصه و حریم تپه یزدان-نهاوند
بیگ محمدی افزود: در برنامه ‘گمانه‌زنی به ‌منظور تعیین عرصه و حریم تپه یزدان- نهاوند’ با حفر ۱۰ گمانه به ابعاد ۱٫۵×۱ متر پیرامون تپه‌ یزدان، عرصه و حریم آن مشخص شد.
وی اظهار داشت: با اجرای این طرح، تکلیف ساخت ‌و سازهای گسترش حریم روستای تپه یزدان روشن شده و از این پس با توجه به نقشه‌ ارائه شده از عرصه و حریم تپه یزدان، می‌توان گام‌های مؤثری در حفظ آن برداشت.
بیگ محمدی ابراز امیدواری کرد: در ادامه با انجام مطالعات هدفمند لایه‌نگاری و کاوش، بتوان جایگاه تپه‌ یزدان را در مطالعات باستان‌ شناختی دشت نهاوند و حوضه‌ رودخانه‌ گاماسیاب مشخص کرد.
این باستان شناس در پایان با اشاره مطرح شدن برنامه گمانه زنی برای تعیین عرصه و حریم تپه یزدان توسط اداره میراث ‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نهاوند و قبول این طرح توسط اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان گفت: مجوز برنامه «گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و حریم تپه یزدان-نهاوند» توسط رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در تیر ماه سال جاری صادر شد.